Wat is een Sandwich?

Tot mijn grote verbazing maken bepaalde mensen er hun levenswerk van om het woord sandwich in een sluitende definitie te plaatsen. Nou dat gaan wij niet doen!

Mijn definitie is eenvoudig:

Een sandwich is een gerecht bestaande uit meerdere ingrediënten (beleg) tussen twee stukken brood dat met de hand gegeten kan worden.

Dus ja, daaronder valt de hamburger, de hotdog, de tosti en de pindakaas met jam boterham.

Maar niet de taco, broodje kroket of paling, broodje shoarma enz.

Een paar beroemde sandwiches zijn: Reuben, Tosti ham kaas, chili dog, club sandwich en de BLT (Bacon, Lettuce, Tomato). En natuurlijk de favoriete van Elvis Presley, pindakaas, banaan en bacon.

De oudste Sandwich

Hillel de oude (110 BC – 10 AC, volgende de legende werd hij dus 120 jaar!) was een Rabbi uit Jeruzalem die een soort symbolische “sandwich” introduceerde. Bittere kruiden (maar waarschijnlijk ook noten, en appels) vermengt met rode wijn tussen twee stukken plat brood (Matse). De bittere kruiden stond voor het bitter van de slavernij en het brood voor de haastige vlucht van de Israëliërs uit Egypte.

Op het platteland in Europa waren het de landarbeiders die brood meenamen naar het land met daartussen vlees of groente. In feite is dat het begin van wat wij Nederlanders broodjes noemen.

Maar de naam Sandwich komt van de 4de Graaf van Sandwich, het graafschap Sandwich ligt bij het dorp Sandwich in Zuidoost-Engeland. Zijn naam was John Montagu (13 november 1718 – 30 april 1792) en hij hield van politiek, het sponsoren van kunst en ontdekkingsreizen, van zijn beroemde maîtresse Fanny Murray (1729 – 1778 ) en van eindeloos gokken (kaarten) in de Londonse Beef Steak Club.

Eten en gokken tegelijkertijd was toch een probleem dus heeft de Graaf van Sandwich gevraagd om voedsel die hij met één hand kon opeten. Het broodje met vlees en andere ingrediënten was geboren. Zijn vrienden bestelden het simpel als, “doe maar hetzelfde als Sandwich!”.

De Franse Schrijver Pierre-Jean Grosley (1718  – 1785) maakte deze gebeurtenis beroemd door er over te schrijven in zijn boek “Londres” (vertaald in het Engels als “A Tour to London: Or New Observations on England and its Inhabitants”).

A minister of state passed four and twenty hours at a public gaming-table, so absorpt in play, that, during the whole time, he had no subsistence but a piece of beef, between two slices of toasted bread, which he eat without ever quitting the game. This new dish grew highly in vogue, during my residence in London; it was called by the name of the minister who invented it.

Een andere schrijver, Edward Gibbon (1737 – 1794) gebruikte als eerste het woord “sandwich” in een culinaire context in zijn dagboek op 24 november, 1762:

That respectable body, of which I have the honour of being a member, affords every evening a sight truly English. Twenty or thirty, perhaps, of the first men in the kingdom, in point of fashion and fortune, supping at little tables covered with a napkin, in the middle of a coffee-room, upon a bit of cold meat, or a sandwich, and drinking a glass of punch.

En nu de bekende ontdekkingsreiziger die zich bezig hield met het ontdekken en verkennen van de wereld oceanen, zeevaarder James Cook (1728 – 1779). Onze held, John Montagu, sponsorde James Cook zeer genereus gedurende zijn tweede en derde trip. Als dank daarvoor heeft James Cook mooie groepen eilanden naar de graaf genoemd, Montague eiland in 1770, de Zuidelijke Sandwich eilanden en het grootste eiland Montagu eiland in 1775 (nog steeds van de UK) en de Sandwich eilanden op januari 18, 1778 (nu Hawaï). Maar goed de sandwich als belegd broodje, als hamburger, als hotdog, en als tosti zal wel altijd zijn naam echt bekend houden over de hele wereld.