3D voedselprinter. Beroemde uitvindingen, zoals 3D printen, worden vaak bij lancering volkomen verkeerd ingeschat, denk maar aan de PC, het Internet, de Smartphone en niet te vergeten de magnetron. Nu kunnen we niet meer zonder! Ik denk dat hetzelfde gaat gebeuren met de 3D voedselprinter. Mensen zien het nu nog als een grappig dingetje maar denken niet dat er een tijd komt waarin elk huishouden een compacte foodprinter heeft, uiteraard gewoon ingebouwd in de keukenkast. Ik hoop met dit artikel de lezer ervan te overtuigen dat we aan het begin staan van een onomkeerbare trend binnen de voedselindustrie die zeer goed aansluit bij die andere voedseltrend, namelijk gezond eten met natuurlijke ingrediënten!

Hoe is het allemaal begonnen?

Hod Lipson was rond 2000 een professor op de Cornell Universiteit in de US. Hij had een fascinatie met 3D printen en was een pionier in het gebruik van eetbare ingrediënten in plaats van plastic en metaal voor zijn printers. Jeffrey Lipton bracht in 2006 de eerste 3D printer (Fab@Home) naar de consument en samen met Hod werkten ze aan het “volwassen” maken van geprint voedsel.

Uiteraard doen wij Nederlanders ook serieus mee! TNO (Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek) in Eindhoven werkt intensief aan dit onderwerp, in het bijzonder onderzoeker DR. IR. Kjeld van Bommel. TNO werkte samen met andere partners aan het, door de EU gefinancierde, Europese Performance project met als doel om te onderzoeken of er een printer gemaakt kan worden die 60 maaltijden per uur kan printen voor mensen met specifieke voedingswensen, gepersonaliseerde voeding dus. Denk aan baby’s, sporters, kanker patiënten maar ook voor ouderen in verzorgingstehuizen of ziekenhuizen met kauw- en slikproblemen. In 2005 werd dit project afgerond maar TNO gaat gewoon door en is nu een van de leiders in de voedselindustrie in het bedenken van bruikbare voedsel oplossingen.

Wat is een 3D voedselprinter?

In het kort is het een machine dat voedsel bereid (print) door middel van het mengen van een aantal eetbare ingrediënten, om die vervolgens laagje voor laagje op elkaar te stapelen zodat er een 3D eetbaar product ontstaat. Het apparaat wordt software matig aangestuurd. Zoals je misschien wel weet is de snelheid waarin de techniek veranderd zodanig dat er in elke periode van 10 jaar meer veranderd dan in alle jaren daarvoor! En dat geldt natuurlijk ook voor 3D voedselprinters.

Toepassingen in restaurants

Zoals altijd begint een technologie die de wereld gaat veranderen in de kinderschoenen en de toepassingen zijn dan ook veelal kinderachtig en speels met een hoge lol factor. Maar vergeet niet dat het meeste (ongezonde) eten dat we kopen ook alleen maar voor de pret is. Denk aan verjaardagstaarten, koekjes, kebab pizza’s, chocolade letters enz. Het is dan ook niet verwonderlijk dat bij het 3D printen ook daarmee begonnen is, en nog steeds veel nonsens wordt geprint bij demonstraties en in restaurants.

Maar er zijn ook al een aantal restaurants in de wereld waar voedsel printen een gedeelte is van het concept, zeg maar de eetbelevenis. Het eerste restaurant die daarmee is begonnen is naar eigen zeggen FOOD INK in London, en wel in de zomer van 2016. Niet alleen het voedsel kwam uit een 3D printer maar ook de tafels, stoelen en het bestek. Het concept slaat aan, je moet maanden van tevoren reserveren.

Restaurant La Enoteca in Hotel Arts te Barcelona wordt geleid door Chef Paco Perez. Zijn idee is dat de 3D voedselprinter in een restaurant alleen zin heeft wanner het iets kan maken wat anders niet mogelijk is. Hij print met de beroemde Foodini printer een compleet bloemachtig koraal dat niet met de hand gemaakt kan worden.

Op eigen bodem heeft Jan Smink van De Librije samen met de Nederlandse fabrikant van 3D-pinters byFlow een vijfgangen menu geserveerd en ook dat was een groot succes. Dus je kunt wel zeggen dat restaurants de voedsel printer zijn gaan gebruiken om nieuwe klanten aan te trekken.

Maar in Singapore gaan ze een stapje verder en worden printers ingezet om in de restaurantkeukens het personeel te ontlasten, de voedselverspilling tegen te gaan en de opslag en transport van voedsel te verminderen.

Serieuze toepassingen

Mensen met een slikstoornis (de ziekte dysfagie) krijgen tot nu toe gepureerd eten en dat heeft vaak tot gevolg dat ouderen hun eetlust verliezen met uitdroging en ondervoeding tot gevolg. TNO heeft ervoor gezorgd dat voedsel printers ook poeder in capsules aankunnen en dat de voedingswaarde kan worden aangepast. Ineens worden de economische belangen duidelijk! Het is veel goedkoper om capsules te vervoeren dan het eindproduct (minder plek nodig), je kunt snel maaltijden maken voor verschillende doelgroepen, denk aan glutenvrij, meer calcium, geen zout enz in de vorm van echt eten. Het voedsel kan in elke gewenste vorm geprint worden. Dus mensen krijgen gewoon weer herkenbare groenten (denk aan mensen die dement zijn) en zelfs vlees op hun bord maar dan zacht en gemakkelijk door te slikken met de gepersonaliseerde voedingswaarde en eventueel allergie vrij. Op dit moment kunnen we twintig maaltijden per uur afleveren voorzien van de naam van de eter en adres van het tehuis of hospitaal. Opwarmen en uitserveren neemt weinig tijd en ruimte in beslag. Omdat alles precies gedoseerd kan worden ga je ook de verspilling uit de weg. TNO praat nu met grote voedselbedrijven (denk bijvoorbeeld aan Unilever) over het commercieel in gebruik nemen van deze technieken. Ook in Australië is een serieus onderzoek gaande naar de voordelen voor de gezondheidszorg organisaties.

Maar dat is nog niet alles, er zijn ook bepaalde ingrediënten die gezien worden als een oplossing voor vlees (veel eiwitten). Neem bijvoorbeeld algen, deze groeien snel en bevatten heel veel proteïne en zijn een zeer goede vleesvervangers. Het snel printen van algburgers zou een oplossing kunnen bieden. Of nog enger, insecten vermaalt tot poeder en geprint tot bugburgers kan rood vlees vervangen en de yuk-factor elimineren.

Een geheel andere toepassing maar niet minder serieus is die waar de NASA en andere organisaties naar zoeken. Hoe kun je in kleine capsules eten vervoeren en eenvoudig bereiden waarvan de voedingswaarde behouden blijft en niet kan bederven. Denk aan bemande ruimtestations, soldaten en astronauten, maar ook honger gebieden. Er is al een klein printertje gebouwd die pizza’s kan maken voor astronauten. De European Space Agency is aan het onderzoeken of voedsel printers op de maan geïnstalleerd kunnen worden voor hun toekomstige bemande stations.

BeeHex heeft overigens de (NASA) pizza printer verbeterd en wil hem gaan inzetten voor festivals, sportwedstrijden en andere grote evenementen.

Lossen we de wereld honger op?

Niet meteen, maar voedsel printen kan een belangrijk onderdeel worden van de oplossing. In derde wereld landen of rampgebieden met weinig water en voedsel kunnen apparaten die zeer snel de massa productie van gezonde maaltijden aankunnen met behulp van capsules die niet bederven en derhalve enorm de logistiek, de opslag, de CO2 uitstoot, en de “foo(d)print” verminderen, het verschil maken.

Tja, het is even slikken maar de toepassingen zijn oneindig en de printer zal in de toekomst een onmisbaar middel worden om het voedingsprobleem op aarde mede op te lossen. Plus, het zal net als de koffie cupjes, de magnetron en de blender een plaatsje krijgen in onze keuken. Tenminste, dat denk ik persoonlijk, dus ik kan er helemaal naast zitten natuurlijk.

Nawoord juli 2022

Het Israëlische bedrijf Redefine Meat (opgericht in 2018) houdt zich bezig met het maken van rundvlees met plantaardige producten zodanig dat er (bijna) geen verschil meer te proven is tussen “echt” rundvlees en hun nieuwe product uit de afdeling New-Meat.

Niet eenvoudig! Rundvlees bestaat uit eiwit, vet en bloed. De plantaardige vervangers zijn respectievelijk soja en kikkererwten (eiwit), kokosolie (vet) en bietensap en veenbessensap (bloed). De koe wordt vervangen door een 3D-printer met drie spuitmonden aan zijn uier.  Tegelijkertijd printen deze laagje voor laagje de nieuwe biefstuk 0.0 van Loetje uit. Deze staat sinds 15 juni 2022 op het menu bij dit biefstuk restaurants in een beperkt aantal locaties.