De siroopwafel, of later, de stroopwafel werd met een wafelijzer gemaakt. Een wafelijzer werd in de 17de eeuw voorzien van een dun laagje beslag en deze werd gegaard boven een open vuur in de keuken. Uiteraard door vrouwen want het moest precies en was geduldig werk. De uitdrukking “Hou je waffel!” komt uit die tijd want de dames attendeerden elkaar erop om te stoppen met kletsen en hun aandacht op het wafelijzer te richten.

De eerste stroopwafel

Gelukkig is iedereen het ermee eens dat deze wafel in Gouda voor het eerst is gemaakt. De romantische uitleg is dat de Duitse vader van Pieter Willem Kamphuisen in 1810 een slecht lopende kousenwinkel in Gouda over heeft gedragen aan zijn zoon en die is toen koekenbakker geworden. Van de deegresten maakte hij met stroop een siroopwafel en die bleek aan te slaan bij de Goudenaren. In 1829, op de hoek van de Hoge Gouwe en de Peperstraat, begon Kamphuisen voor het eerst zijn eigen winkel. Zijn geheime recept, zijn precieze manier van werken en het ruitjes patroon maakte de Kamphuisen stroopwafel een begrip. De winkel werd een banketbakkerij en werd in de vijfde generatie gerund door Cees Kamphuisen. Deze Cees bleek een intelligente man te zijn en leerde zijn kinderen om NIET banketbakker te worden, te hard werken en een te geringe salariëring was zijn conclusie. Toen Cees in 1969 overleed werd de winkel na 140 jaar dus gesloten maar het recept werd gelukkig verkocht aan banketbakkerij Joh. Verwey en die had zijn winkel in Gouda op Markt 69. Jan Anker nam het authentieke recept plus winkel over in 1995. Ook Jan hechtte waarde aan goud(a)eerlijke ingrediënten en een precieze manier van wafelijzer smeden als het heet is. De Kamphuisen stroopwafel is derhalve in ere herstelt en te koop in banketbakkerij De Vlaam, Markt 69!

De goudwafel van Gouda

Waarom is Gouda uitgegroeid tot de grootste stroopwafel stad van Nederland? Grotere productie heeft gas nodig en Gouda ging in 1853 aan het gas toen de eerste particuliere gasfabriek een feit was. Lang daarvoor, in 1837, werd de eerste stroopfabriek gebouwd. Iedereen ging in Gouda stroopwafels bakken en in de “roaring twenties” waren er misschien wel over de honderd stroopwafelbakkerijen en die moesten allemaal hun wafels verkopen en dat kon natuurlijk niet alleen via de traditionele banketbakkerij, dus werden de markten en kruidenierswinkels ingeschakeld tot ver buiten Gouda. De supermarkten namen dat over en de verkoop door geheel Nederland was een feit. Ach, en met ons typisch Nederlandse reisgedrag, het internet en het feit dat KLM en United Airlines ze uitdelen aan zijn passagiers is de stroopwafel nu wereldwijd bekend! Oh ja, ook omdat de wafel natuurlijk verschrikkelijk lekker is!

Hoe maak je een stroopwafel?

Ambachtelijk bedoel ik. Het ambacht moest geleerd worden, en alleen mensen die bezitten over een goed gevoel voor timing en in staat waren de hete wafelijzers zodanig te hanteren dat er een perfect product qua textuur en smaak uit kwam, waren in staat om deze ambacht onder de knie te krijgen. Zoals duidelijk uit de eerste alinea waren dat dus eigenlijk alleen vrouwen!

Eerst wordt het deeg gemaakt en tot pasklare bolletjes gedraaid van ongeveer 30 gram. Als het ijzer heet was ging het bolletje erin en werd plat geperst en binnen twee minuten was de wafel klaar. Doormidden snijden, net genoeg stroop erop smeren en de andere helft erop plakken. De wafelijzers voorziet de wafel van het bekende ruitjespatroon. En zo kon een ervaren stroopwafel dame in de goede oude tijd 30 tot 40 stroopwafels per uur maken.

Varianten op de stroopwafel

Vlak voor de oorlog, in 1939, bedacht Abraham de Korte de stroopwafel gebakken zonder wafelijzer maar gewoon goedkoop (minder arbeidskosten) en snel in de oven. Deze wafel wordt de Adékowafel genoemd naar zijn initialen. Abraham is ook een bekend verzetsstrijder geworden.

Vlak na de oorlog, in 1945, bedacht Bertus Punselie de kleine stroopwafel. Het werd een bevrijdend succes en is nog steeds te koop als de Punselie wafel.

Beide heren komen uiteraard uit Gouda.

Amerika en Mc Donalds

Onze bekende clown heeft als gewoonte om in elk land een aantal lokale gewoontes in zijn assortiment (tijdelijk) op te nemen. Denk aan de Mc Kroket, de mayo en de Stroopwafel Mc Flurry. Deze ijs-stroopwafel combi, wij Nederlanders kennen die smaak natuurlijk al van de “authentieke” Italiaanse ijssalons, werd door Daelmans, ja inderdaad die van de KLM, verzonnen. Samen met Daelmans heeft Mc Donalds ze net (2019) in de Amerikaanse markt gezet. Dus nu is de wafel van de dam.

Hoe heet de stroopwafel buiten Nederland

Chinezen zeggen “糖漿華夫餅” dus dat schiet niet op. De Fransen noemen het “Gaufres au Sirop” en dat klinkt wel zo romantisch. En Duitsers noemen het Sirupwaffeln. Gelukkig heet het in het Engels gewoon (Dutch) syrup waffle.

Hoe heet de stroopwafel binnen Nederland

De goudwafel, de siroopwafel en de stroopwafel is allemaal hetzelfde, zeg maar.

Nog een paar kleine weetjes

– Een echte Hollander eet ongeveer 20 stroopwafels per jaar

– De Siroopwafelfabriek voor toeristen is gevestigd in een prachtig pand in hartje Gouda

– De grootste stroopwafel ter wereld is uit 2013 en is 2,5 mtr in doorsnee

– De jaarlijkse stroopwafel dag (laatste za van juni) wordt gehouden in Gouda

– The Amazing Stroopwafels is een band uit Rotterdam

Grappig filmpje over hoe je stroopwafel moet eten.

Voor een ander leuk Hollands gerecht zie ook arretjescake.